Adölesan dönemde endometriozis tanısı ve yönetimi

Erken endometriozis, minimal invazif cerrahi, medikal tedavi veya her ikisini de kullanarak erken tanı ve uygun yönetim gerektirir.

           Erken Başlangıçlı Endometriozis (EBE), menarş veya erken ergenlik döneminde başlayan endometriozis ile karakterizedir. Son kanıtlar, bu endometriozis şeklinin yetişkin başlangıçlı endometriozisden farklı bir patojenik kökene sahip olabileceğini düşündürmektedir. Bu makale, neonatal uterin kanamada oluşan erken peritoneal reflünün EBE gelişiminde potansiyel bir faktör olabileceğini öne sürmektedir. Erken endometrial progenitör hücrelerin pelvik boşluğa nüfuz edebileceğini ve hastalığın hızla progresif hale gelebileceği ergenliğe kadar beklediğini belirtiyorlar. Yenidoğan kanamasının risk faktörleri arasında düşük doğum ağırlığı, preeklampsi, fetal postmaturite ve feto-maternal (ABO veya Rh) uyuşmazlığı bulunur.

           EBE’nin erken teşhisi ve tedavisi, üreme organlarının geri dönüşü olmayan hasarını önlemek için kritiktir. Ne yazık ki, çoğu vaka kılavuzların net olmamasından ve doğru değerlendirme eksikliğinden dolayı geç tanı almaktadır. EBE, ilaca dirençli, siklik veya asiklik pelvik ağrı ve dismenore (sancılı adet dönmei) ile karakterizedir. Kendini belli eden hastalığı olan hastalar laparoskopi (kapalı operasyon) ile değerlendirilir ve ancak bundan sonra tanı konulur. Bununla birlikte, özellikle ergenlerde daha az invazif tanı yöntemine ihtiyacı duyulur. Yetişkin endometriozisde kullanılan tedavi gibi, tıbbi ve cerrahi yöntemler ileride hastalığın ilerlemesini önlemek ve infertilite (kısırlık) riskini en aza indirmek için kullanılır. Ancak, son çalışmalar, sadece ameliyat olmuş ergenlerde prematür over (yumurtalık) yetmezliği riskinin arttığını göstermiştir. Bu yüzden, cerrahi tedaviye başlamadan önce kapsamlı bir preoperatif değerlendirme gereklidir.  Medikal tedavi, genellikle endometriozisden şüphelendiren semptomları gösteren ergenlere kullanılır, genellikle altı ay boyunca östrojen-progesteron kombinasyon hapları ve NSAİİ’ler şeklinde verilir. Belirtiler altı aydan sonra da devam ederse, güncel kılavuzlar kesin bir tanı için laparoskopi yapılması gerektiğini önermektedir. Yazarlar, adölesan endometriozis tanı ve tedavisinde aşağıda verilen daha az invazif yaklaşımı önermektedir:

           Öncelikle detaylı bir hikâye alınmalı ve doğum koşulları sorgulanmalı. Sonra uterin (rahim) anomalileri veya anatomik patolojileri dışlamak için klinik muayene yapılmalı. Transvajinal ya da abdominal ultrason olabilecek şekilde görüntüleme yapılmalı.

Ultrasonda bir şey tespit edilemezse, NSAİİ’leri veya hormonal kontraseptifleri (doğum kontrol hapları) kapsayan medikal tedavi başlanmalıdır. Ağrı devam ederse, endometriozis varlığı MR ile ekarte edilmelidir ve daha sonra laparoskopi düşünülmelidir.

Ultrasonda endometriozis odağı tespit edilirse, hastalığa bağlı olarak, ameliyat tedavi olarak düşünülmelidir.

Çalışmanın Kısıtlılıkları

• Okuyucu, EBE için önerilen klinik yaklaşımın uygun tasarlanmış prospektif çalışmalarla doğrulanması gerektiğini unutmamalıdır.
  
  Kaynak Site: https://www.endonews.com/diagnosis-and-management-of-adolescentendometriosis
  Çeviren: Dr. Ayşegül Mut