Tekrarlayan endometriozis: Bilinmeyen bir düşmanla savaş

Tekrarlayan endometriozisi tanımlamak için bir standardizasyon olmamakla ve sıklığı tam olarak bilinmemekle birlikte, endometriozis yönetiminde sık karşılaşılan bir durumdur.

Anahtar Noktalar

Önemli Başlıklar:

Endometriozisin tekrarlama oranını etkileyen yardımcı faktörler tanımlanabilirse, nüksten korunmak ve endometriozisi yönetmek mümkün olacaktır.

Önemi:

Endometriozis hastalarının kişiselleştirilmiş yönetimi ve takibi, hastanın hastalığı kaynaklı ve cerrahi kaynaklı risk faktörleri göz önünde bulundurularak gerçekleştirilmelidir.

Ne yapıldı? 

• Bu derleme MEDLINE veritabanından “endometriozis” ve “rekürens” terimlerini içeren son literatürden faydalanılarak hazırlanmıştır.
• Bu konuyla ilgili 1990’dan beri yazılmış ve tam metinine ulaşılabilen toplam 392 insan çalışması incelenmiştir.
• Bu amaçla 80 çalışma ve bunlarda refere edilen konu ile ilgili çalışmalar derlemeye dahil edilmiştir.

Anahtar sonuçlar:

• Bu çalışmalara göre endometriozisin tekrarlama oranı %0 ile %89.6 arasında değişmektedir.
• Endometriozis rekürensi (tekrarlaması) tanımı için tam bir konsensüs olmamakla birlikte hastalık nüksüne neden olan ve nüksü önlemede, hastalığı yönetmekte faydalı olabilecek pek çok yardımcı faktör açığa çıkarılmıştır.
• Endometriozis rekürensi, tekrarlayan ağrı veya serum CA125 seviyesinde anlamlı artış veya cerrahi bulguların nüks etmesi olarak tanımlanmıştır.
• Dismenore (ağrılı adet dönemi), disparoni ağrılı cinsel ilişki) veya pelvik (kasık) ağrının şiddeti klinik veya cerrahi bulgular ile birlikte olsun veya olmasın tekrarlayan endometriozisle eşit veya daha fazla oranda ilişkilidir.
• Pelvik fibrotik alanlar veya hassas nodüller endometriozis nüksü için şüpheli klinik bulgular olarak değerlendirilmektedir.
• En az 2 cm büyüklükte endometrioma (çikolata kisti) varlığı ve tipik ultrasonografik görünüm endometriozis nüskü olarak kabul edildi.
• Takip süresi, çalışmanın dizaynı, örneklem büyüklüğü, hastalığın tipi ve evresi, seçilen cerrahinin şekli ve postoperatif (ameliyat sonrası) dönemde kullanılan medikal tedavi yardımcı faktörler olarak kabul edildi.
• Endometriozis nüksü için genç yaş, pozitif aile öyküsü, yüksek vücut kitle indeksi, önceden over stimülasyonu için ilaç kullanmış olmak, tanı sırasında büyük endometrioma varlığı, şiddetli preoperative (ameliyat öncesi) ağrı, yüksek serum CA125 seviyesi ve ileri evre hastalığa sahip olmak hastanın hastalığına ait risk faktörleriyken, operasyon sırasındaki yoğun yapışıklıkların varlığı, tedavi için radikal cerrahi gerekliliği ve pozitif cerrahi sınırlar ise cerrahiyle ilişkili risk faktörleriydi.

Özet

Endometriozis, endometrial stroma ve glandların uterin kavitenin dışında bir yere yerleşmesi olarak tanımlanmıştır. Güncel tıbbi ve cerrahi tedaviler yan etki, maliyet, nüks riski, gebe kalabilme kapasitesi üzerine etki gibi birçok yan etkiye sahiptir.

Farklı yayınlarda farklı görülme oranı belirtilen rekürens önemli bir problemdir. Bu durum yeni lezyonların oluşmasından veya tedavi sonrası geriye kalmış rezidü lezyonların büyümesi ile oluşmaktadır.

İtalya’dan bir grup bilim adamı, Ceccaroni ve ark. tarafından “The European Journal of Contraception & Reproductive Health” isimli dergide ¨ Tekrarlayan endometriozis: bilinmeyen bir düşmanla savaş¨ başlıklı bir derleme yayınlanmıştır. Yazarlar 1990’dan beri MEDLINE’da yayınlanan, “endometriozis” ve “rekürens” terimlerini içeren çalışmaları kullanarak endometriozis nüksüyle ilgili mevcut olan farklı tanımlamalara açıklık getirmişlerdir. Endometriozis nüksünü, farklı çalışmalarda tanımlandığı gibi ağrının tekrarlaması, klinik bulgular, anatomik tekrar, serum CA125 seviyesinde anlamlı artış veya ikinci cerrahide bulguların olması gibi kabul etmişlerdir.

Fakat bütün tanımlamalar az yada çok kısıtlamalara sahipti. Endometriozis rekürensine sebep olabilecek birçok olası karıştırıcı faktörün olduğunuda belirttiler.

Bunlardan takip süresi, çalışma dizaynı ve örneklem büyüklüğü, hastalığın tipi ve evresi, kullanılan cerrahinin şekli, postoperatif dönemde kullanılan medikal tedaviler karıştırıcı faktörler olarak değerlendirildi.

Endometriozis nüksü için genç yaş, pozitif aile öyküsü, yüksek vücut kitle indeksi, önceden over stimulasyonu için ilaç kullanmış olmak, tanı sırasında büyük endometrioma varlığı, şiddetli preoeratif ağrı varlığı, yüksek serum CA125 seviyesi ve ileri evre hastalığa sahip olmak hastanın hastalığına ait risk faktörleriyken, operasyon sırasındaki yoğun yapışıklıklar, tedavi için radikal cerrahi gerekliliği ve  pozitif cerrahi sınırlar ise cerrahiyle ilişkili risk faktörleriydi.

Yazarlar rekürens riskini öngörmenin hastalığın gelecekte yönetimi için çok önemli olduğunu vurgulamışlar ve cerrahlara endometriozis rekürensini standardize bir temelde tanımlamalarını önermişlerdir.

Endometriozis rekürensinin daha iyi araştırılması için gelecekte daha çok hastanın katıldığı, uzun takip süreli, endometriozis rekürensinin standardize tanımlara göre belirlendiği daha çok randomize kontrollü çalışmaya ihtiyaç olduğu yazarlar tarafından eklenmiştir.

Kaynak Site: endonews.com
Çeviren: Dr. Çağdaş ŞAHİN