Cerrahi ve Cerrahi Dışı Yöntemler Uygulanan Rektovajinal Endometriozis Hastalarında Gebelik ve Doğum Sonuçları

Çalışmanın Amacı

Rektovajinal endometriozisi olan hastaların cerrahi ya da cerrahi dışı tedavileri sonrasındaki gebelik ve doğum komplikasyonları açısından karşılaştırılması amaçlanmıştır.

Çalışmanın Önemi

Rektovajinal endometriozis ile gebelik ve doğum komplikasyonları arasındaki ilişki yeterince bilinmemektedir. Bu retrospektif çalışma rektovajinal endometriozisi olan hastaların cerrahi ve cerrahi olmayan tedaviler sonrasındaki gebelik ve doğum takiplerini uzun bir dönem boyunca izleyerek ortaya koymaktadır.

Ne yapıldı?

• 2004-2013 yılları arasında Helsinki Üniversitesi Hastanesi’nde ağrı ve infertilite (kısırlık) semptomlarıyla değerlendirilen ve rektovajinal endometriozis tanısı konulan 543 kadından 360 tanesi cerrahi olarak, 183 tanesi ise cerrahi dışı yöntemlerle tedavi edilmiştir.
• Hastaların aktif gebelik isteği yok ve ağrı şikayetleri olduğu durumlarda cerrahi dışı tedavi olarak kombine oral kontraseptifler (doğum kontrol hapları), sadece progestin içeren ilaçlar, LNG-RİA (hormonlu spiral), ve GnRH analogları kullanılmıştır. Hormonal tedavinin dışında NSAİD (ağrı kesiciler), parasetamol, kodein ve nöropatik ağrı için gabapentin kullanılmıştır.
• Semptomlar, tanı, hastane ziyaretleri, ameliyat, üremeye yardımcı teknikler, gebelik, doğum ve komplikasyonlar 2 araştırmacı tarafından retrospektif (geriye dönük) olarak toplanmıştır.
• Takip sürecindeki bilgileri toplamak için fertilite, komplikasyonlar, endometriozis operasyonları ve üremeye yardımcı teknikleri sorgulayan bir anket 175 (%95.6) cerrahi olmayan tedavi grubuna ve 344 (%48.6) cerrahi tedavi grubuna yaptırılmıştır.

Sonuçlar

• Cerrahi tedavi grubundaki 360 hastadan 192 (%53.3) hastaya rektovajinal endometriozis rezeksiyonu yapılmıştır. Bu hastalarda 132 (%36.7) hastaya bağırsak rezeksiyonu da yapılmıştır.
• Cerrahi ve cerrahi olmayan tedavi grubunda klinik gebelik oranı açısından anlamlı fark bulunamamıştır.
• Üremeye yardımcı teknikler cerrahi dışı tedavi grubunda daha fazla kullanılmıştır.
• Canlı doğum oranı cerrahi ve cerrahi olmayan tedavi grubunda benzerdir. Bağırsak rezeksiyonu yapılan ve yapılmayan alt gruplarda da fark görülmemiştir.
• Gebelik ve doğum komplikasyonları iki grupta da artmıştır ancak gruplar arasında fark yoktur.
• En sık görülen gebelik komplikasyonu erken doğum olmuştur. Plasenta previa iki grupta da en fazla sezaryen sebebi olarak görülmektedir (Cerrahi grupta %30.4, cerrahi olmayan grupta %41.7)

Özet

Rektovajinal endometriozisin cerrahi ve cerrahi olmayan tedavilerinden sonraki takiplerini gebelik ve doğum komplikasyonları açısından karşılaştırılmasını amaçlayan literatürdeki az sayıdaki çalışmadan birisidir. Başlıca ağrı ve infertilite şikayetleri ile üçüncü basamak üniversite hastanesine yönlendirilen hastalarda rektovajinal endometriozis tespit edilmiştir. Tolere edilemeyecek derecede ağrısı olan hastalara öncelikle cerrahi planlanmıştır.

Cerrahi uygulanan ve uygulanmayan hastalar arasında kümülatif gebelik oranları ve canlı doğum oranları açısından fark görülmemiştir. Cerrahi uygulanan hastalar arasında bağırsak rezeksiyonu yapılan ve yapılmayan hastalar arasında da doğum ve gebelik komplikasyonları açısından fark görülmemiştir. Sezaryen oranı iki grupta da artmış ve en fazla sezaryen nedeni olarak plasenta previa görülmüştür. Literatürde endometriozisin defektif plasentaya neden olabileceğine dair bir kanıt bulunmamaktaysa da diğer çalışmalardan farklı olarak bu çalışmada iki grupta da görülen artmış kanama miktarının nedeni olarak da plasental patolojiler öne çıkmıştır.

Bu çalışmaya göre cerrahi ve cerrahi olmayan tedavinin kararı verilirken hastanın semptomlarına ve tercihlerine göre üreme sağlığından ödün vermeden yapılabileceği sonuç olarak sunulmuştur.

Kaynak: Tuominen A, Saavalainen L, Tiitinen A, Heikinheimo O, Härkki P. Pregnancy and delivery outcomes in women with rectovaginal endometriosis treated either conservatively or operatively. Fertil Steril. 2020 Oct 8:S0015-0282(20)30713-5. doi: 10.1016/j.fertnstert.2020.07.051. Epub ahead of print. PMID: 33039131.

Çeviren: Op. Dr. Fırat Büyüktaşkın