Endometriozisli Adölesan ve Genç Kadınların Başa Çıkma Stratejilerinin Yaşam Kalitesi Üzerine Etkileri

Adölesan ve genç endometriozisli kadınlar hayat kalitelerini etkileyen anksiyete ve depresyonla karşı karşıya geldiklerini belirtiyorlar. Maladaptive (uyumsuz) yerine adaptif (uyumlu) başa çıkma stratejilerinin benimsenmesi bu hastaların yaşam kalitelerini arttırabilir.

ANAHTAR NOKTALAR:

Vurgu:

• Endometriozis tanısı konmuş adölesan ve genç kadınlar yaşam kalitelerini (QoL) direkt etkileyerek yüksek derecede depresyon ve anksiyete yaşıyorlar.
• Maladaptif başa çıkma stratejilerinin kullanımı düşük yaşam kalitesi skorlarıyla ilişkilendirildi.

Önemi:

• Adölesan ve genç yetişkin kadın populasyonunda başa çıkma stratejileri ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalarda boşluklar bulunmaktadır. Bu çalışma literatürdeki bu boşluğu daraltmayı hedeflemektedir.

Ne yapıldı?

• 13-25 yaş arası cerrahi tanılı Endoteens girişimine katılan kadınlar, bu çalışmaya katılmaya davet edildiler.
• 24 katılımcı anketi tamamladı.
• Anketler sosyodemografik ve klinik hikaye üzerine soruların yanında 5 skala barındırmaktadır: Beck Anksiyete Envanteri, Başa Çıkma Stratejileri Envanteri, endometriozis bağlantılı QoL ölçen EHP (Endometriozis Health Patient) 5 ve hastalar tarafından hissedilen ağrının şiddetini ölçen görsel analog skala
• Anketler istatistik kullanılarak analiz edildi.

Anahtar Sonuçlar:

• Hastaların çoğunluğu anksiyete ve depresyonun bazı derecelerini belirtti.
• QoL skorları ağrı aşamaları ile değil de, anksiyete ve depresyon seviyeleriyle pozitif bağlantılıydı.
• Düşük QoL skorları otokritizm (pozitif bağlantı), duyguları belli etme (negatif bağlantı), sosyal destek (negative bağlantı), kognitif yeniden yapılandırma (negatif bağlantı) ve sosyal geri çekilmeyi (negatif bağlantı) barındıran başa çıkma stratejileri ile bağlantılıydı.
• Özellikle otokritizm ve sosyal geri çekilme gibi maladaptif başa çıkma strateji yetenekleri, mod ve fiziksel değişimler ve yanlış anlaşılmış olma hisleri gibi QoL faktörleri ile bağlantılıdır.

Çalışma Sınırlamaları

• Çalışma küçük bir örnek boyutuna sahiptir.
• Gözlemlenen bağlantılar endometriozis için spesifik olmamasına rağmen, adölesan ve genç yetişkin kadınların yaşadığı diğer kronik ağrı rahatsızlıklarına göre daha olasıdır.

ÖZET

            Gonzalez Echevarria “Journal of Psychosom Obstet Gynaecol” adlı dergide endometriozis semptomlarının endometriozisli kadınlarda negatif QoL ile ilişkili olduğunu ve hastalar tarafından benimsenen başa çıkma strateji tiplerinin QoL’ de etki gösterdiğini belirtmiştir. Başa çıkma stratejileri stresli yaşam envanterinde etkili ve etkisiz yönetme şekillerine göre kategorize edildi. Yazarlar kronik ağrı rahatsızlığı ile baş ederken gösterilen başa çıkma stratejilerinin QoL ve semptom sunumu ile ilişkili olabileceğini ortaya koydu.

            Adölesan ve genç yetişkin kadın populasyonunda başa çıkma stratejileri ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkiyi ortaya çıkaran araştırmalar eksiktir. Bu yüzden Ponca, PR ve USA’den Dr Flores grubu kantitatif, cross-selectional çalışma aracılığı ile başa çıkma stratejilerini ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkiyi araştırdı. Kognitif stratejiler otokritizm, duygu gösterimi, sosyal destek, kognitif yapılandırma ve sosyal geri çekilme, mod ve görünüş değişiklikleri, diğerlerinin anlamadığını hissetme ve kişinin ağrının onun hayatını kontrol ettiği hisleri hakkında çalışmıştır.

            Hastaların çoğu, endometriozisin hayatlarını kontrol ettiğini, eğitim ve iş gibi alanları negatif etkilediğini ve anksiyete ve/veya depresyon yaşadıklarını belirtmişlerdir. QoL skorları ağrı dereceleri ile değil de, anksiyete ve depresyonla pozitif bağlantılıdır. Düşük QoL skorları spesifik başa çıkma stratejileri ile ilişkilidir.  Otokritizm azımsanmayacak ve birçok QoL alanında yoğun etkisi ile bağlantılı başa çıkma stratejisidir. Ek olarak; sosyal geri çekilme skorları iş/eğitim performansı, mod ve fiziksel değişiklikler ve yanlış anlaşılma hissi üzerine etkisi ile bağlantılıdır. Kognitif yeniden yapılandırma iş/eğitim etkisi, fiziksel yetersizlik, aktivite azalması ve mod değişimleri ile ilişkilidir. Anlamlı negatif korelasyon ayrıca duygu ifadesi ve iş/eğitim bozukluğu arasında gözlemlenmiştir.

            Yazarlar sonuçlarının QoL skorlarını düşürdüğü belirtilen semptomlar ve sağlıklı kontrole oranla daha yüksek depresyon ve anksiyete gösteren sonuçların yetişkin endometriozisli kadınlarda tutarlılık ve bağlantı gösterdiğini belirtmektedir. Hastaların daha iyi bilgilendirilmesi, hastalığın aşamalarının ayrılmasının önerilmesi, tecrübe edilen semptomlar (ağrı, infertilite), hormon tedavisi ve diğer olanaklar için endometriozis teşhisi ve psikopatolojik komorbiditelerin arasındaki bağlantının daha detaylı araştırılması için çalışmalar yapılması önerilmektedir.

            Yazarlar “ Kronik rahatsızlığı olan hastalar sağlıklı bireylere göre anlamlı olarak daha fazla davranışsal ve duygusal problem geliştirme riski altındadır ve semptomlar çıktıktan sonra hastaların duygusal streslerini ve mental sağlık stratejilerinin üzerine etkilerini sınırlamak için adaptif baş etme stratejileri kullanımına yönlendirilmeleri zaruridir.” sonucunu çıkartmaktadırlar.

Kaynak Site: endonews.com
Çeviren: Stj. Dr. Rümeysa KANTARCI