Endometriozisli Kadınlarda Adenomyozisin Sonografik Belirtileri, İnfertilite ile İlişkilidir

Çalışmanın Amacı

Transvajinal ultrason (TV-US) artık endometriozis cerrahisi öncesi (preoperatif) değerlendirme yapılan kadınlar için birinci basamak görüntüleme yöntemi olarak kabul edilmektedir ve benzer şekilde girişimsel olmayan (non-invaziv) adenomyozis tanısı için de kullanılabilir.

Bu çalışmanın amacı, üçüncü basamak endometriozis merkezine sevk edilen ve daha sonra laparoskopik cerrahi uygulanan semptomatik endometriozisli kadınlarda TV-US adenomyozis belirtilerinin prevalansını (sıklığını), konservatif tedaviye devam edenlere kıyasla belirlemektir. Ayrıca bu kadınlarda adenomyozis varlığı (sonografik bulgu sayısı) ile infertilite (kısırlık) arasındaki ilişki belirlenmeye çalışılmıştır.

Çalışmanın Önemi

Bu çalışma daha önce endometriozis tanısı almış kadınlarda ultrasonla adenomyozis bulgularına bakılarak infertilite açısından bir öngörü ve tedavi yolu çizmeyi hedeflemektedir.

Çalışmada Ne Yapıldı?

• Bu çalışma, Decter D ve arkadaşları tarafından İsviçre’de endometriozis üzerine üçüncül bir sevk merkezinde değerlendirilen ve 2011-2015 tarihleri arasında iki ve üç boyutlu TV-US uygulanan ve ardından laparoskopik (kapalı) cerrahi müdahale veya devam eden konservatif tedavi uygulanan 402 kadını içeren retrospektif bir çalışmadır.
• Adenomyozis tanısı, en az üç sonografik bulgunun varlığına dayanmaktadır.
• Kontrol grubu konservatif tedaviye devam ederken, çalışma grubuna daha sonra laparoskopik cerrahi uygulanmıştır.
• İstatistiksel analiz, iki grubu demografik özellikler, semptomlar, klinik veriler ve sonografik bulgular açısından karşılaştırmıştır.
• Dahil edilme kriterleri (1) aynı kurumda ameliyat olması; (2) histopatolojik inceleme ile ameliyat olan kadınlarda endometriozis ve/veya adenomyozisin doğrulanması; (3) konservatif tedaviye devam eden kadınlar, TV-US muayenesinin yaşı ve günü açısından cerrahi uygulananlarla eşleştirildi. Eksik TV-US verisi olan, başka bir yerde ameliyat olan veya takipten çıkan kadınlar analiz dışı bırakıldı.
• Elde edilen diğer veriler; yaş, vücut kitle indeksi (VKİ), parite, önceki sezaryen, önceki endometriozis ameliyatı, CA125 plazma seviyeleri, sigara içme öyküsü (mevcut sigara içen / paket yılları), infertilite tedavisi ve tipi ve önceki IVF sikluslarının sayısını içermektedir. Bildirilen semptomlar arasında dismenore (adet döneminde sancı), disparoni (cinsel ilişkide ağrı), üriner (idrar yolları) ve gastrointestinal (barsak) semptomlar ve infertilite öyküsü yer almaktadır.
• Adenomyozis tanısı, asimetrik myometrial kalınlaşma (fibroid yokluğunda), paralel gölgelenme, myometrial kistler, hiperekoik adalar, düzensiz endometrial-myometrial aralık (junction), lineer çizgiler ve lokalize adenomyomaların varlığına dayanmaktadır. Adenomyom, sınırları belirsiz, nodüler, heterojen bir myometrial kitle olarak tanımlanmıştır.

Çalışmanın Sonuçları

• Çalışma ve kontrol gruplarına sırasıyla 244 ve 158 kadın dahil edilmiştir. Adenomyozisin herhangi 1, 3+ veya 5+ sonografik belirtisinin varlığı çalışma grubunda anlamlı olarak daha yaygın görülmüştür.
• 5 sonografik adenomyozis belirtisi olan çalışma grubundaki kadınlar, iki kat daha fazla infertilite ile karşılaşma riskine sahiptir (OR = 2.31, p = 0.012, %95 GA; 1.20-4.45). 5+ bulgusu olan kadınların infertilite riski önemli ölçüde artmaktadır.
• Adenomyozisin sonografik bulguları, cerrahi tedavi uygulanan semptomatik endometriozisli kadınlarda konservatif tedaviye devam edenlere göre daha yaygındır.
• 4+ bulgusu olan kadınların IVF başarı oranında yaş ve over rezervinden bağımsız olarak %50 azalma olmuştur. Bu veriler, infertiliteyi artan sayıda (5+) sonografik bulguyla ilişkilendiren bulguları desteklemektedir.
• Ameliyat olan kadınlarda daha yüksek parite (doğum sayısı) olmakla birlikte daha fazla semptom bildirmeye yönelik anlamlı olmayan bir eğilim görülmüştür ve infertil olma olasılıkları daha düşüktür aynı zamanda daha yüksek CA125 seviyelerine sahiptiler.

Kısa Özet

Sonuç olarak, bu çalışma, endometriozis nedeniyle cerrahi uygulanan kadınlarda, konservatif tedaviye devam edenlere kıyasla sonografik adenomyozis belirtilerinin daha yaygın olduğunu göstermiştir. Ayrıca, endometriozisin ciddiyetine bakılmaksızın, daha yüksek infertilite riski, artan sonografik adenomyozis belirtileri ile ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle, bu kadınlarda endometriozis şiddetinin infertilitenin tek belirleyicisi olmadığını ve şiddetli adenomyozisin olası bir nedensel veya prognostik faktör olarak düşünülmesi gerektiği önerilmektedir. Ortak sınıflandırmaya, adenomyozis bulgularının sayısına dayalı bir sınıflandırmanın eklenmesi önerilmektedir.

Kaynak: Decter, D., Arbib, N., Markovitz, H., Seidman, D.S., Eisenberg, V.H. Sonographic Signs of Adenomyosis in Women with Endometriosis Are Associated with Infertility. J. Clin. Med. 2021, 10, 2355. https://doi.org/10.3390/jcm10112355

Çeviren: Dr. M. Nilüfer Cimşit Kemahlı