Evre 4 Endometriozis Hastalarında Preoperatif ve Postoperatif Dönemde Depresyon ve Uyku Bozukluklarının Değerlendirilmesi

Çalışmanın Amacı

Evre 4 endometriozis hastalarında operasyon öncesi ve sonrası depresyon ve uyku bozuklukluğu durumlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. 

Çalışmada Ne Yapıldı?

Bilinen bir psikiyatrik hastalığı olmayan ve operasyon planlanan 18-49 yaş arası evre 4 endometriozis hastaları çalışmaya dahil edilmiştir. Ameliyat endikasyonu (nedeni) olmayan ve sadece medikal (ilaç) tedavi gören hastalar, bilinen bir psikiyatrik hastalığı olanlar, başka bir nedenle uyku bozukluğu tanısı alanlar, 49 yaş üstü, 18 yaş altı, kanser hastalığı olanlar, gebeler, laparoskopik (kapalı) olarak cerrahiye başlayıp laparotomiye (açık) dönen hastalar ve bağırsak rezeksiyonu yapılan hastalar çalışma dışı bırakılmıştır.

            Evre 4 endometriozis tanısı alan 42 hastanın operasyondan önce ve operasyondan 6 ay sonra anket skorları ve kan değerleri kaydedilmiştir. Bunun için uluslararası kabul görmüş Beck Depresyon Ölçeği, Pittsburgh Uyku Kalite İndeksi ve kanda Ca125 değerleri kullanılmıştır.

Çalışmanın Sonuçları

İnfertilite (kısırlık) tanısı alan hastalarda kötü uyku kalitesi oranı %94.1 iken infertil olmayan hastalarda ise %68 idi ve uyku kalitesinin infertilite öyküsü olan hastalarda anlamlı olarak daha kötü olduğu gözlemlenmiştir.

Hastaların “Beck Depresyon Envanteri” değerleri karşılaştırıldığında;  infertil olmayan 14 hastada (%56.0) ve infertilitesi olan 13 (%76.5) hastada ağır depresyon varlığı gözlemlenmiştir. Depresyonun tüm evreleri (hafif, orta, ağır) değerlendirildiğinde ise infertilite ve depresyon arasında önemli bir ilişki olduğu saptanmıştır.

Küçük çaplı endometrioma (çikolata kisti) varlığında uyku kalitesinin daha iyi olduğu gözlemlenmiştir. Ancak uyku kalitesi ile bilateral (iki taraflı) endometrioma ve Douglas nodülleri varlığı, sakrouterin hassasiyeti veya ortalama ASRM skorları arasında anlamlı bir ilişki gözlenmemiştir.

Hastalar cerrahi öncesi ile sonrası karşılaştırıldığında ise; cerrahiden sonra depresyon skorları ve kan Ca125 değerlerinde anlamlı düşüş izlenirken, uyku kalitelerinde ise anlamlı bir artış izlenmiştir.

Özet

Bu çalışmada, infertilite öyküsü olan Evre 4 endometriozis hastalarında kötü uyku kalitesi ve şiddetli depresyon anlamlı olarak daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Bunun yanı sıra, Evre 4 endometriozis cerrahisi geçiren hastalarda uyku kalitesinde anlamlı artış ve depresyon belirtilerinde anlamlı azalma saptanmıştır. Bu nedenle, cerrahi tedavinin sosyal sorunları azaltabileceğine ve endometriozis hastalarının yaşam kalitesini artırabileceğine inanılmaktadır. Ayrıca bu çalışmada, uyku ve depresyon gibi durumların değerlendirilmesinin cerrahi tedaviden elde edilen faydaların değerlendirilmesinde de bir parametre olarak kullanılabileceği ileri sürülmüştür.

Kaynak: Goksu, M., Kadirogullari, P., & Seckin, K. D. (2021). Evaluation of depression and sleep disorders in the preoperative and postoperative period in stage 4 endometriosis patients. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, 264, 254-258.

Çeviren: Dr. Gülfem Başol