“Kadınları dinleyin”: İngiliz Doktorlara Verilen Endometriozis Hakkındaki İlk Yönlendirme

İnfertiliteye (kısırlığa) neden olabilen ve kıvrandırıcı ağrıya neden olan hastalık dünya çapında 176 milyon kadını etkilemektedir ve tanı koymak 7 ile 8 yıl sürmektedir.

Doktorlara,kıvrandırıcı pelvik (kasık) ve adet dönemi ağrısı hakkında kadınların ne söylediklerini dinlemelerini  ve endometriozisin belirtilerine dikkat edip yaşamları ve kariyerleri yıkıma uğratabilen  bu hastalığın teşhisini hızlandırmaları önerilmektedir.

İngiltere’de National Institute for Health and Care Excellence (Nice)’den her 10 kadından birini etkileyen hastalığın yönetimindeki ilk kılavuza göre endometriozis tanısı almak ortalama 7 ile 8 yıl sürmekteydi. Uzmanlar bu uzun bekleme süresinin tüm batı dünyasında aynı olduğunu söylemektedirler. Birçok kadına normal adet ağrılarını abarttıkları söylendi. Bazıları çalışamayacak duruma gelmekte ve hastalık bazılarının da infertil (kısır) olmasına neden olmaktadır.

Nice şöyle söylemektedir: NHS (National Health Service-Ulusal Sağlık Sistemi) kadınlara kulak vermek zorundadır. Devam eden kasık ağrısı, şiddetli adet ağrısı, cinsel ilişki sırasında ağrı gibi semptomları varsa veya infertiliteden (ksırlık) muzdariplerse endometriozis gözardı edilmemelidir. Değerlendirmelerde ultrason görüntülemeleri negatif olsa da bir kadın belirtilerinin olduğunu söylemeye devam ediyorsa bu durum dikkate alınmalıdır.

Nice’teki kılavuz için merkezin direktörü olan Profesör Mark Baker Gecikmiş tanı bir çok endometriozisli kadın için gereksiz yere yıllarca süren sıkıntı ve ızdıraba neden olan önemli bir problemdir.demektedir.

Belirtiler değişken olduğundan ve sıklıkla spesifik olmadığından dolayı teşhis koymak zor olan bir durumdur. Ancak tanı konulduktan sonra kadınların semptomlarını azaltabilecek etkili tedaviler bulunmaktadır. Bu kılavuz sağlık uzmanlarının endometriozisi daha erken saptayabilmelerine yardımcı olacak, belirtiler ile tanı arasındaki zaman aralığını daraltacak ve tedavilerin daha vakitlice yapılmasını sağlayacaktır.

Uzmanlar hastalığın onlarca yıl boyunca göz ardı edilip yanlış anlaşıldığını söylemektedir. 2015 yılında the Guardian hastalığın dünya genelinde skalasını ortaya çıkardı. 176 milyon kadını etkilemekte ve bu kadınların birçoğu bir mesleği sürdürmelerinin mümkün olamayacağı kadar şiddetli ağrılarla yaşamaktadırlar. Diğer bir kısmı çocuk sahibi olamamaktadır. Avam Kamarası (House of Commons)’ndan akut ağrıyla bir çok kez ambulansa sedyeyle alınan eski işçi MP (parlamento üyesi) olan Oona King, the Guardian’a nasıl ızdırap çektiğini ve endometriozisdan dolayı infertil  (kısır)olduğunu anlattı. Bu hastalığı dile getiren diğer ünlü kişiler Lena Dunham, Whoopi Goldberg ve Susan Sarandon’dır.

Endometriozis İngiltere’nin başkanı olan Emma Cox, Nice kılavuzlarının vadesinin dolmuş olduğunu söyledi. Ancak kılavuzların geliştirilmesinden dolayı oldukça memnun olduğunu ve tanıdaki gecikmelerin kabul edilemeyecek kadar uzun olduğunun net olduğunu söyledi. Bu zaman zarfında kadınlar ağrı ve ızdırap içindedirler, hastalık daha kötüye gidebilir ve gerçek ruh sağlığı sorunları olabilir. 7 buçuk yıl boyunca bunu kendinizin uydurduğu ve bütün bunların sizin beyninizde bittiği söylenirse bunun sizin sağlığınız ve iyilik haliniz üzerinde ağır bir etkisi olur. der.

Genç kadınlar kötü bir adet döneminden başka bir şey yaşadıklarına dair insanları ikna etmede zorluk yaşarlar, diye belirtmektedir. Onlara sadece bununla baş etmeleri gerektiği söylendi. Bu çok acıdır. Muhtemelen bir anne bu bizim ailemizde böyle oluyor diyecektir.

Nice endometriozisin İngiliz ekonomisine yıllık 8.2 milyar pounda mal olduğunu söylemektedir. 1.5 milyon kadını etkileyen ve İngiltere’de en yaygın jinekolojik hastalıklardan biridir. Rahim  iç yüzeyini oluşturan endometrium benzeri dokuların örneğin barsak, mesane (idrar kesesi), uterus (rahim), fallop tüpleri ve overler (yumurtalıklar) gibi başka yerlerde gelişmesi bu hastalığa  sebebiyet verir. Hapları içeren hormon tedavisi ağrının azalmasına yardımcı olabilir ancak şiddetli olgularda uzmanlaşmış cerrahi gereklidir.

Nice, tanıdaki gecikmelerin tedaviyi daha zorlaştırabildiğini ifade eder. Taslak kılavuz, endometriozis belirtilerini bilmesi gereken pratisyen hekimler, okul hemşireleri ve cinsel sağlık hizmetlerini içeren toplumda endometriozis bakımı için yönetilen ağlar (network)olması gerektiğini ifade eder. Jinekoloji hizmetlerinde endometriozis konusunda uzmanlaşmış kişiler bulunmalıdır. Derin-yerleşimli hastalık teyit edilirse hastalar uzmanlaşmış endometriozis merkezine yönlendirilmelidir.

Dünya Endometriozis Derneğinin genel sekreteri olan Lone Hummelshoj tanı için uzun bekleme süresinin global bir konu olduğunu ifade etti.  7-8 yıllık tanıdaki gecikme kabul edilebilir değildir. Bunu başka hiçbir hastalıkta kabul edemezdik. diye ifade eder.

Kılavuz, tanı araçlarımızın olmadığının altını çizer. Doktorlara genel mesajın,hastalara kulak vermeleri ve onların ne söylediklerini dinlemeleri gerektiğidir. Belirtiler bir çok açıdan nettir. Belirtiler eğer günlük aktivitelerinizi aksatıyorsa bu normal değildir ve yardıma başvurmalısınız.

Hummelshoj, araştırmalar endometriozisin sebeplerini ve en iyi tedaviyi bulmak için yapılmaktadır ancak verilerin toplamında az tutarlılık bulunmaktadır ve bu durum Dünya Endometriozis Vakfı tarafından yayımlanan kılavuzun çizgisinde değişmelidir, şeklinde ifade eder.

Kaynak Site: theguardian.com
Çeviren: Dr. Işık SÖZEN